Nhiều bạn lập trình viên hiện nay "Ảo Tưởng" quá

Chào mọi người, đầu tiên, trong bài viết này mình không có tỏ ý chê bai hay phê phán ai cả, chỉ là trong thời gian dịch dã như này nên có nhiều thời gian nhìn nhận về nghề nghiệp. Mình không dám nói rằng những thứ mà mình đang nhìn nhận được là đúng đắn, nhưng mình cũng xin được mạn phép thông qua bài viết này, để chia sẻ đến những người anh em đồng nghiệp một hiện tượng của giới lập trình viên Việt Nam hiện nay, đặc biệt là lập trình viên Đà Nẵng, để chúng ta thử cùng nhau suy ngẫm. Đó chính là hiện tượng "Ảo Tưởng".

Để dễ dàng giải thích mình xin được định nghĩa ra hai thế hệ lập trình viên hiện nay như sau (Chỉ mang tính tương đối thôi vì có người đi làm sớm, có người muộn):

1. "Lập Trình Viên Cũ": Là những người sinh năm 1992 trở về trước.
2. "Lập Trình Viên Mới": Là những người sinh năm 1993 trở về sau này.

Sở dĩ mình định nghĩa ra 2 thế hệ này bởi vì nó đi liền với một mốc lịch sử quan trọng. Những người thuộc về lập trình viên cũ, là những người bắt đầu sự nghiệp lập trình của mình trong giai đoạn mà ngành công nghệ thông tin ở Việt Nam nói chung, đặc biệt là ở Đà Nẵng nói riêng chưa thực sự phát triển, và thế hệ này có mình trong đó.

Mình kể các bạn nghe, mình nhớ không nhầm thì hồi mới ra trường, mức lương khởi điểm của mình là hai triệu năm trăm đồng thôi các bạn, sau một năm cống hiến thì cũng được lên năm triệu thì phải, và cũng không có nhiều công ty để chọn lựa đâu, mình may mắn là được làm trong một công ty đánh dự án cho thị trường châu âu, có lẽ cũng tốt hơn nhiều bạn làm trong các công ty nhỏ của Việt Nam rồi đấy :). Thời đó công ty thì hiếm, nhân lực thì nhiều, nên họ chọn lựa khắt khe, không dễ để được tuyển dụng đâu các bạn. Hơn nữa mặt bằng lương thì thấp, đánh giá tăng lương thì một năm chỉ được một lần, mà quy trình review cũng chặt chẽ lắm, có quy định của công ty cả, đâu đó một năm tối đa được tăng 15 - 20%, chỉ có những người có sự tiến bộ đặc biệt thì may mắt được ưu ái tăng cao hơn, còn không có sự tiến bộ thì có thể không được tăng luôn ấy nhé. Chính vì vậy mà mỗi người lập trình viên cũ luôn luôn cố gắng học hỏi, phấn đấu, nâng cao năng lực không ngừng, cày ngày cày đêm để nghiên cứu công nghệ, mục đích là để trở thành một nhân viên ưu tú, bởi vì họ biết rằng chỉ khi là một nhân viên ưu tú, thì mức lương mới có thể tăng vượt bậc được.

Chính vì tư duy đó nên mình nhận thấy rằng, đa số các lập trình viên thế hệ cũ là những người thực sự có năng lực cao, đại đa số họ có thể đạt được một cảnh giới cao trong nghề khi chỉ mới một năm kinh nghiệm, và mình đánh giá rằng đại đa số họ đều tạo ra được một giá trị cho công ty cao hơn rất nhiều so mới mức lương mà họ nhận được.

Còn với thế hệ lập trình viên mới hiện này thì sao?

Thời điểm mà các bạn đang còn học trên ghế đại học, hay thời điểm mà các bạn bắt đầu sự nghiệp là giai đoạn Công Nghệ Thông Tin đang phát triển ở Việt Nam. Trong giai đoạn này có rất nhiều công ty nước ngoài đổ xô đầu tư vào thị trường Việt Nam, thậm chí đến bây giờ, nhiều công ty đến nổi nhân lực công nghệ thông tin không đủ cho họ tuyển dụng, cung ít hơn cầu, dẫn đến tình trạng cạnh tranh nhân sự, và họ dùng cách tăng mặt bằng lương để thu hút nhân sự. Mình không nói thì chắc ai cũng biết rằng hiện tại mặt bằng lương của ngành công nghệ thông tin đang nằm trong tốp các ngành nghề có mức lương cao nhất Việt Nam.

Mình xin được nhấn mạnh một lý do nguyên bản khiến công ty nước ngoài đầu tư vào thị trường Việt Nam đó chính là nhân lực IT Việt Nam "Rẻ + Chất lượng". Vậy cái mác rẻ và chất lượng từ đâu có, chính là từ thế hệ lập trình viên cũ gây dựng nên, như mình đã nói ở trên giá trị mà họ tạo ra cao hơn nhiều so với mức lương mà họ nhận được.

Nhưng thế hệ trẻ hiện nay, có nhiều bạn cứ ảo tưởng sức mạnh trong các mác rẻ + chất lượng đó, kèm với việc lương ngành IT bây giờ rất cao nên các bạn ấy tự thỏa mãn với môi trường, thỏa mãn với bản thân. Các bạn sinh ra trong một môi trường khá thuận lợi, có được một mức lương cao dù các bạn không cần phải cố gắng nhiều, không cần phải nỗ lực nhiều, không cần phải phấn đấu học hỏi nhiều để nâng cao năng lực. Rồi các bạn tự phụ rằng mình đang là những người ưu tú, lương cao là điều hiển nhiên mà các bạn nhận được, vì các bạn là người lao động có trình độ. Nhưng thực tế thì giá trị mà các bạn tạo ra nó quá nhỏ so với mức lương mà các bạn nhận được.

Rồi có nhiều bạn đang có suy nghĩ rằng, bây giờ thiếu gì công ty, không làm được công ty này thì đi làm công ty khác, giờ đi đâu họ cũng chào đón nồng nhiệt ấy chứ. Nên nếu cấp trên của họ có nói gì làm họ tự ái chút là họ ra đi, thấy công việc có khì gây khó khăn chút là ra đi, để hy vọng có thể kiếm được thiên đường "Việc nhẹ lương cao". Nhưng nhiều bạn không hiểu rằng, chỉ có khổ luyện mới thành tài được. Cái gọi là Tinh thần Trách Nhiệm, trách nhiệm với công ty, trách nhiệm với công việc, và đặc biệt trách nhiệm với nghề nghiệp của các bạn dần dần bị bốc hơi cả rồi.

Cũng chính vì tư duy đó mà mình thấy rằng, nhiều bạn lập trình viên mới hiện nay không có năng lực cao, mình thấy nhiều bạn đã 3-4 năm kinh nghiệm rồi nhưng mà năng lực kém xa một năm kinh nghiệm của thế hệ lập trình viên cũ. Đại đa số chỉ ở mức đáp ứng được công việc, chứ không có gì vượt trội, họ có cuộc sống an nhàn hơn, ngày đi làm công ty, tối về thì tận hưởng cuộc sống sớm, không có ham hố học hỏi nâng cao kiến thức, không có tư duy sáng tạo. Các bạn có lối suy nghĩ ngủ quên trên chiến thắng, kiểu các bạn nghĩ rằng giờ mình có mức lương quá OK rồi, chứng tỏ là có trình độ ngon lành rồi, học gì nữa cho khổ vậy.

Tất nhiên, mỗi thời đại một khác, mức lương ngành IT ngày mỗi cao lên thì mình cũng vui lắm chứ. Nhưng mình cũng xin được chia sẻ đến các bạn nào đang ảo tưởng rằng:

Đừng Ảo Tưởng nữa. Dù các bạn sinh ra trong môi trường thuận lợi như nào, thì cũng nên tự mình nhìn nhận lại bản thân, biết mình là ai và mình đang đứng ở đâu. Nếu may mắn chúng ta nhận được một mức lương cao thì cũng đừng tự mãn với điều đó, mà hãy luôn cố gắng phát triển, để giá trị của bản thân mình xứng đáng như mức lương mà mình nhận được. Bởi vì một điều, chỉ có những gì thực sự xứng đáng thì nó mới bền vững. Mứng lương chỉ là bong bóng, còn giá trị bản thân của các bạn mới là thật.

Trước đây nhiều doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam là vì nhân lực "Giá rẻ + Chất lượng", bây giờ chắc không còn rẻ như xưa nữa, nhưng họ vẫn còn đầu tư vì còn "Chất lượng". Nhưng nếu chúng ta ngày một ảo tưởng như này, rồi ngày càng có nhiều người có tư duy nhàn hạ, tự mãn bản thân như vậy sẽ làm chất lượng nhân lực IT Việt Nam ngày càng giảm đi. Có thể sẽ có lúc nào đó doanh nghiệp nước ngoài sẽ rút khỏi Việt Nam khi mức lương chạm ngưỡng cao nhưng chất lượng thì lại đi xuống.

Mình xin kết bài với một câu danh ngôn :)

Tự lừa gạt bản thân sẽ dẫn tới tự hủy diệt bản thân - (Aesop)